Geachte heer, geachte mevrouw,

Wat een opmerkelijk jaar! Door de hevigheid, de wereldwijde omvang en de onzekerheid over de duur, heeft deze pandemie niet alleen onze manier van leven op zijn kop gezet, maar ook de financiële markten hard geraakt.

Hoewel we zeer zijn aangedaan door het lot van de slachtoffers van dit virus, of dat nu hun fysieke of geestelijke gezondheid betreft of de gevolgen voor hun werksituatie, is het onze taak om een inschatting te maken van de langdurige effecten die deze pandemie op onze leefstijl en onze beleggingshorizon zal hebben. In dit verband wil ik graag een toelichting geven op drie belangrijke inzichten waarover ik u in mijn laatste drie kwartaalberichten al informeerde:

Vanaf april bleek deze pandemie tot onze verrassing als een versneller van de geschiedenis uit te pakken. Terwijl de online verkopen in de Verenigde Staten er tien jaar voor nodig hadden om te stijgen van 5% naar 17%, werd in de eerste weken van dit voorjaar een extra sprong van 7% gerealiseerd. Ook online werken, waar slechts een paar pionierende bedrijven mee bezig waren, is een normaal verschijnsel geworden of wordt zelfs aangemoedigd. Naarmate onze verwachtingen over een terugkeer naar het oude normaal opschuiven, worden deze veranderingen steeds definitiever. We zijn momenteel gedwongen om een steeds groter deel van onze activiteiten online te verrichten: werk, boodschappen, betalingen, spelletjes, medische consulten, enzovoort.

In juli legde ik het accent op onze weigering om onzekerheid te aanvaarden, het nieuwe paradigma binnen onze ontwikkelde samenlevingen. Door de risico's van de epidemie - die vergeleken met de pest of de cholera uiteindelijk meevallen - kwamen onze economieën tot stilstand en lag een recessie op de loer, die bezworen werd met renteverlagingen tot nul of nog lager en massale fiscale steunmaatregelen. De kosten van de crisis voor de rijke landen zijn dan ook gigantisch, bijna 10% van het bbp. Het uitroeien van het gezondheidsrisico zal zeker tot een herstel van de economische bedrijvigheid leiden, maar die zal zich niet snel vertalen in een substantiële verlaging van de overheidsuitgaven. Dit heeft twee redenen. Door de traagheid van de vaccinatiecampagnes en de besmettelijkheid van Covid zal het herstel slechts geleidelijk verlopen. Bovendien willen overheden de koopkracht steunen van de minst bedeelde categorieën, die bijzonder hard geraakt zijn door de gezondheidscrisis. Dit is ook een van de belangrijkste prioriteiten in het programma van Joe Biden.

In oktober was een van de meest verrassende gevolgen van de pandemie dat het principe van de onbevlekte ontvangenis zijn opwachting heeft gemaakt in de financiële wereld. De overheden van ontwikkelde landen lieten elke regel van de budgettaire orthodoxie ongestraft los – hun begrotingstekorten schoten de hoogte in en ze kregen handenvol geld toegestopt, zonder dat de markten hun kredietwaardigheid verlaagden of hun valuta's onder druk zetten. Zal die staat van gratie blijven duren? In geen geval. Of liever: tot de gevolgen van de pandemie wegebben. Zolang alle landen in gelijke mate worden getroffen, moeten zowel de volksgezondheid als de werkgelegenheid worden beschermd.

Paradoxaal genoeg kan het einde van de pandemie de aandelen- en obligatiemarkten wel eens angst inboezemen. De eerste druk op de Amerikaanse lange rente en de dollar weerspiegelt inmiddels de zorgen van beleggers over de houdbaarheid van de schuldenlast van de overheid en bedrijven in de Verenigde Staten. Hoewel de aandelen- en obligatiemarkten nog volop kansen bieden, zullen we ondanks de euforie op de markten het hoofd koel moeten houden. Bij het verdwijnen van de pandemie zullen we net zoveel aandacht aan risicobeheer moeten geven als tijdens de onverwachte opmars van het virus.

Tot slot wens ik u aan het begin van dit ongewone jaar veel geluk en voorspoed toe.